Trong số các nhiệm vụ chiến đấu mà "Lun" có thể giải quyết, nhà thiết kế đã ghi nhận "cuộc chiến chống lại bất kỳ lực lượng mặt nước nào của kẻ thù, bao gồm cả đội tàu sân bay."
Thật vậy, đây là một cỗ máy mạnh mẽ, kết hợp những ưu điểm của một con tàu và máy bay. Lun được hạ thủy vào năm 1986, trở thành chiếc ekranoplan duy nhất của Đề án 903 trong số 8 chiếc được đặt hàng cho Hải quân.
Vũ khí trang bị của nó bao gồm 6 tên lửa chống hạm siêu thanh Moskit. Ekranoplan phát triển tốc độ 500 km/h và có khả năng di chuyển quãng đường 2000 km. Trọng lượng rỗng là 243 tấn, trọng lượng cất cánh tối đa 380 tấn. Chiều dài 74 m, chiều cao 19 m, sải cánh 44 m.
Để nâng phương tiện khổng lồ này lên không trung, 8 động cơ turbine phản lực có tổng lực đẩy 104 nghìn kgf đã được sử dụng. Khi bay, Ekranoplan ở độ cao tối thiểu từ 1 đến 5 mét, hiệu ứng của đệm khí động hoặc hiệu ứng mặt đất được sử dụng.
Điều này dẫn đến sự gia tăng đáng kể lực nâng do sự gia tăng áp suất dưới cánh. Nhờ đó, nó có thể nâng cỗ máy với trọng tải lớn bao gồm cả nhiên liệu và vũ khí.
Các Ekranoplan thuộc về lớp tàu biển. Đồng thời, chúng là những phương tiện lội nước có khả năng bay không chỉ trên mặt nước mà còn trên đất liền. Tất nhiên, với điều kiện là chuyến bay diễn ra trên vùng đồng bằng.
Ưu điểm chính của Ekranoplan bao gồm khối lượng trọng tải lớn nhân với tốc độ di chuyển cao. Vì vậy, đây là phương tiện kết hợp những phẩm chất tốt nhất của một con tàu và một chiếc máy bay.
Nhưng một phẩm chất đặc biệt có giá trị đối với quân sự đó là khả năng bay thấp trên biển. Lun giống như các Ekranoplan khác bay ở độ cao 5 mét trên mặt nước, có thể đến gần tàu khu trục hoặc tàu tuần dương, hoặc thậm chí với nhóm tấn công tàu sân bay (AUG) gần như ở khoảng cách của chân trời vô tuyến điện từ. Và đồng thời nó sẽ không thể bị phát hiện ra bởi radar phòng không của tàu.
Ekranoplan chiến đấu lớp Lun của Hải quân Liên Xô/Nga
Tuy nhiên với AUG thì phức tạp hơn một chút, khi các tàu sân bay có máy bay chỉ huy cảnh báo sớm AWACS, “có thể nhìn thấy mọi thứ từ trên cao”.
Ekranoplan với sải cánh 50 mét bị nhận xét là không có khả năng cơ động.
Tuy nhiên Ekranoplan vẫn có liên quan cho đến ngày nay, mặc dù chúng cực kỳ hiếm trong lực lượng hải quân. Tại Trung Quốc, theo hợp đồng với Cục Thiết kế Trung ương Nizhny Novgorod. R.E. Alekseev, hai mẫu thiết kế "Volga-2" và "Ivolga" đã được sao chép.
Ở Hàn Quốc, một Ekranoplan đã được tạo ra cho mục đích thương mại. Tại Mỹ trong những năm 1990 và 2000, công việc như vậy được thực hiện theo lệnh của Lầu Năm Góc.
Dự án của Boeing liên quan đến việc tạo ra một cỗ máy khổng lồ dài 152 mét với sải cánh 106 mét, được cho là có thể chở tới 1.400 tấn hàng hóa. Tuy nhiên công việc đã bị đình chỉ.
Có một cơ hội và không phải là nhỏ, một nguyên mẫu Ekranoplan mang tên Orlan sẽ xuất hiện ở Nga vào năm 2027. Hai năm trước, Phó Thủ tướng Yuri Borisov nói rằng phương tiện này đã được đưa vào chương trình trang bị vũ khí của nhà nước giai đoạn 2018 - 2027.
Orlan đang được tạo ra tại Cục thiết kế trung tâm Nizhny Novgorod mang tên Alekseeva trong vai một Ekranoplan xung kích được trang bị tên lửa. Một phương tiện Bắc Cực được thiết kế để đảm bảo điều hướng dọc theo tuyến đường thủy quan trọng nhất của Nga - Tuyến đường biển phía Bắc.
Như ông Borisov đã nói, cơ sở hạ tầng phòng thủ không được phát triển tốt. Orlan cũng có thể hữu ích trong băng ở Bắc Cực khi việc sản xuất dầu bắt đầu ở khu vực này. Trên thực tế, sự chuẩn bị có thể coi như một tín hiệu cho các nước cạnh tranh, và trên hết là Mỹ đừng bắt đầu tiến hành các hành động khiêu khích quân sự.
Ekranoplan Lun nằm bên bờ biển Caspian trong tình trạng mục nát
Cho đến nay, không có gì được biết về các đặc điểm của Orlan. Nhưng chúng ta có thể giả định rằng kích thước và trọng lượng của nó sẽ không phá kỷ lục. Ngoài ra tên lửa hiện đã giảm trọng lượng đáng kể so với đạn chống hạm Moskit dành cho Lun (4.500 kg). Cụ thể, Calibre nặng 1.500 kg và Kh-35 Uran nặng 600 kg.
Nhưng Orlan cần phạm vi bay đáng kể, vì chiều dài của Tuyến đường Biển Bắc là 14 nghìn km. Tầm hoạt động xa nhất của Ekranoplan Liên Xô là 2.500 km. Tất nhiên, vấn đề đang được giải quyết bằng cách xây dựng một số trạm trung gian để tiếp nhiên liệu cho chúng.
Orlan cũng sẽ hữu ích trong các hoạt động tìm kiếm và cứu nạn. Không giống như máy bay và trực thăng, nó có khả năng hạ cánh trên mặt nước hoặc băng và vớt những người gặp nạn.
Tuy nhiên do nhu cầu tuần tra tuyến đường biển phía Bắc, cần thu hồi dự án Tổ hợp khoa học kỹ thuật hàng không Taganrog mang tên V.I. Beriev. Đây là Ekranolet Be-2500, phương tiện này khác biệt ở chỗ nó không chỉ sử dụng đệm khí động mà còn có khả năng tách khỏi nó để bay lên vài km.
Điều này cho phép tăng hiệu quả sử dụng nhiên liệu, vì ở độ cao lớn, lực cản của không khí ít hơn nhiều so với ở mặt nước. Bên cạnh đó, nó cũng làm tăng đáng kể tốc độ bay. Đối với Eekranoplanes, tốc độ tối đa là 500 km/h. Khi chỉ số bị vượt quá, xảy ra hiện tượng tách khỏi đệm khí.
Dự báo Be-2500 với khối lượng 2.500 tấn, có thể nâng 1000 tấn hàng hóa lên không trung. Trong trường hợp này, phạm vi bay được giả định lên đến 16 nghìn km. Vì vậy, một chuyến bay thẳng từ đầu đến cuối của Tuyến đường biển phía Bắc là điều hoàn toàn có thể đạt được.
Viễn cảnh trên dĩ nhiên là tuyệt vời. Tuy nhiên gần đây, sau mỗi bài phát biểu của ông Borisov trên các phương tiện truyền thông, một số câu hỏi hầu như luôn nảy sinh. Trước hết, Ekranoplan sẽ có giá bao nhiêu? Và sẽ cần bao nhiêu chiếc để bảo vệ Tuyến đường Biển Bắc dọc theo chiều dài của nó?
Và kết quả là câu chuyện với Lune sẽ không được lặp lại? Chỉ có một trong 8 cỗ máy này được chế tạo không chỉ bởi vì thời kỳ perestroika, nguồn tài trợ cho hầu hết các dự án của khu liên hợp công nghiệp - quân sự đã bị cắt giảm mạnh.
Sau khi hoàn thành các cuộc thử nghiệm vào năm 1991, Lun được đưa vào tiểu đoàn 236 của Hạm đội Caspian, và 10 năm sau đó, nó đã bị xóa sổ và đưa vào kho, các sĩ quan thất vọng về khả năng hoạt động của phương tiện.
Đồng thời, các kế hoạch đã được thực hiện để chuyển đổi Lun thành một tàu cứu hộ, họ dự định đặt một bệnh viện với 150 giường, một phòng cấp cứu và các thiết bị cứu hộ khác nhau. Tuy nhiên, ý định này vẫn chưa thành hiện thực.
